Boventallig en Sociaalplan

Sociaal plan formuleert voorzieningen voor boventallige werknemers

Een sociaal plan beschrijft de voorzieningen voor alle werknemers die getroffen worden door reorganisaties. Met het sociaal plan geeft de werkgever aan op welke wijze de gevolgen van de reorganisatie voor de boventallige werknemers worden opgevangen. Elke boventallige werknemer heeft recht op de voorzieningen die worden aangeboden in het sociaal plan.

Is het opstellen van een sociaal plan wettelijk verplicht

Een sociaal plan is niet wettelijk verplicht, maar wel zeer gebruikelijk. Het wordt vaak verlangd door vakbonden en werknemers. Bij het maken van een sociaal plan moet de werkgever met wetgeving voor fusies en reorganisaties rekening houden. Veranderingen in organisaties zijn onderhevig aan wetgeving die uw belangen als werknemer raken. Wetgeving is o.a. afkomstig uit CAO’s (Collectieve Arbeids Overeenkomst), het Burgerlijk Wetboek, de Wet Melding Collectief Ontslag, Wet op de CAO, Wet op de Ondernemingsraden, en het Ontslagbesluit.

Sociaal plan is verantwoordelijkheid van de werkgever

Voordat een werkgever bij een collectief ontslag (meer dan 20 werknemers) werknemers mag ontslaan, moet hij hiervoor goedkeuring vragen. Voordat het UWV WERKbedrijf collectief ontslag accordeert, moet de werkgever reorganisatieplannen schriftelijk indienen en onderbouwen. Het sociaal plan hoort bij de reorganisatieplannen. Het initiatief tot het opstellen van een sociaal plan komt ook vanuit de werkgever. De werkgever bepaalt welke partijen betrokken worden bij het opstellen van het sociaal plan. Het opstellen én het uitvoeren komt voor rekening van de werkgever.

Partijen die betrokken zijn bij het sociaal plan

Het sociaal plan wordt opgesteld door de werkgever, eventueel in samenwerking met vakbonden en/of ondernemingsraad. Wanneer de werkgever een sociaal plan eenzijdig opstelt (zonder medewerking van andere partijen), hoeft hij niet te onderhandelen over de inhoud. Het sociaal plan heeft bij eenzijdige opstelling minder draagvlak: de kantonrechter is niet gebonden aan eenzijdige plannen. Vakbonden willen meewerken aan het ontwerpen van een sociaal plan omdat ze de belangen van de werknemer behartigen. Wanneer de werkgever met de vakbonden samen een sociaal plan uitwerkt heeft dit plan meer autoriteit. Er bestaat minder risico dat individuele werknemers een procedure aanspannen bij de kantonrechter.

Ondernemingsraad als mede-ondertekenaar

De rol van de Ondernemingsraad (OR) bij het opstellen van een sociaal plan is beperkt. De OR fungeert vaak als medeondertekenaar van het plan. Volgens de Wet op de CAO is de OR geen vereniging met volledige rechtsbevoegdheid. De meeste OR-leden hebben weinig of geen ervaring met het opstellen van een sociaal plan. Daarom zijn vakbonden vaak leidend bij de onderhandelingen.

Leidend sociaal plan

Een sociaal plan is leidend als het bekrachtigd en ondertekend wordt door werkgever, vakbond en ondernemingsraad. Een leidend sociaal plan bindt alle werknemers aan de uitkomst. In sommige CAO’s is vastgesteld dat de werkgever bij het opstellen van een sociaal plan verplicht is de vakbonden te betrekken. Individuele afwijking van een leidend sociaal plan gebeurt slechts zeer incidenteel, bijvoorbeeld wanneer de kantonrechter vindt dat het sociaal plan leidt tot een kwalijke uitkomst voor een werknemer.

Kantonrechterformule in een sociaal plan

De kantonrechterformule is vaak een belangrijk onderdeel van het sociaal plan. De hoogte wordt mede bepaald door de correctiefactor. De correctiefactor wordt niet individueel bepaald als er een sociaal plan is. De correctiefactor geeft de omstandigheden aan waarbinnen ontslag plaatsvindt. Financiële draagkracht van de werkgever en het doel van de reorganisatie zijn de belangrijkste factoren. Bij een welvarende werkgever die reorganiseert om kosten te besparen zal waarschijnlijk een C-factor hoger dan 1 worden geëist. In een sociaal plan komt een C-factor hoger dan 1,75 zelden voor. Zit een organisatie financieel in zwaar weer, dan zal een correctiefactor van 1 niet haalbaar zijn. Is de werkgever bijna failliet, dan kan de factor zelfs op 0 worden gesteld. De vakbonden zullen hiervan “bewijsmateriaal” willen zien.

Riant of sober sociaal plan

Een sociaal plan wordt aangemerkt als riant wanneer de ontslagvergoeding neutraal of hoger is (correctiefactor van 1 of hoger), de bemiddelingsperiode lang is (langer dan 12 maanden) en boventalligen intensief geholpen worden met het vinden van een nieuwe functie. Een sober sociaal plan kent geen of een lage ontslagvergoeding, een korte of geen zoektermijn. Outplacementbegeleiding is dan vaak de enige voorziening die wordt getroffen.